مقالات
کروماتوگرافی سبز
تاریخ : 15 بهمن 1402
نویسنده : کورش کرباسیان
کروماتوگرافی سبز مفهومی است که در چند سال اخیر به یکی از دغدغه های مهم گروهی از شیمیست ها و داروسازهای علاقمند به محیط زیست تبدیل شده و توجه به آن به شکل روزافزون مورد افزایش است. اما کروماتوگرافی سبز چیست ؟
کروماتوگرافی سبز بخشی از یک رویکرد مسئولیت محور جهانی برای حفظ محیط زیست است. همزمان با افزایش استفاده از روش های تحقیق و آنالیز مبتنی بر کروماتوگرافی مایع با بازده بالا HPLC ، توجه به تاثیر غیر مستقیم آن بر افزایش دی اکسید کربن CO2 و نقش مستقیم آن در انتشار مواد سمی در محیط افزایش یافته است. بدین ترتیب کروماتوگرافی سبز شامل پایش مستمر و به حداقل رساندن تاثیر زیست محیطی روش کروماتوگرافی است.
کروماتوگرافی سبز با سه عملکرد متفاوت به شرح زیر در حال توسعه است :
1- کاربرد HPLC در آنالیز های زیست محیطی
نخستین عملکرد کروماتوگرافی سبز، استفاده از روش دستگاهی HPLC برای آنالیزهای زیست محیطی است. بدون شک گروه بزرگی از آنالیزها مانند تعیین مقدار آلوده کننده ها در نمونه های آب و هوا، تعیین باقیمانده سموم در مواد غذایی به بهترین شکل ممکن توسط روش های کروماتوگرافی، از جمله روش HPLC انجام می شوند. بدین ترتیب روش دستگاهی HPLC بطور ذاتی و از پیش، نقش خود را در کروماتوگرافی سبز ایفا می کند و این نقش روز به روز در حال پر رنگ شدن و توسعه می باشد.
2- کاهش استفاده از حلال های سمی
در کروماتوگرافی مایع با بازده بالا از انواع حلال های معمولا سمی برای حل کردن، استخراج یا حرکت نمونه در مسیر جداسازی استفاده می شود. این مواد سمی در انتهای مسیر شستشوی کروماتوگرافیک به پسابی تبدیل می شوند که قادر به آسیب رساندن به محیط زیست خواهد بود. در حال حاضر کوشش های مداومی برای جایگزینی این حلال های سمی با انواع غیر سمی و حتی جایگزینی آنها با آب صورت می گیرد اما چالش اصلی عبارت است از یافتن حلال های غیر سمی و جایگزین که قابلیت و نتایج آنالیز را به شکل منفی تحت تاثیر قرار ندهد. به عنوان مثال پیشرفت هایی در تولید حلال هایی با پایه اتانل به عنوان جایگزینی برای حلال استونیتریل صورت گرفته است.
3- کاهش تولید دی اکسید کربن CO2
آنالیزهای کروماتوگرافی از گردش کاری پیچیده و طولانی شامل بهره گیری از یک سخت افزار بزرگ وچند جزیی و استفاده از انواع مواد و محلول ها برخوردار هستند و هر بخش از آنالیز مستلزم صرف انرژی خاص خود می باشد. یک قدم مهم در نیل به کروماتوگرافی سبز عبارت از جستجوی راه هایی برای کاهش مصرف منابع در هر بخش از کار می باشد که این خود منجر به کاهش تولید CO2 به عنوان متهم اصلی در گرمایش زمین خواهد شد *
* شرکت کیان شار دانش به عنوان تولید کننده HPLC در ایران به سهم خود تلاش کرده است با بکارگیری روش های نوین میزان مصرف برق در دستگاه های DanChrom HPLC سری سهند خود را کاهش دهد و به این روش سهم کوچکی در کاهش تولید CO2 داشته باشد.